De ontwikkelingen in de zorg staan volop in de belangstelling, met name de problemen in de jeugdzorg trekken veel aandacht. In de discussies duikt regelmatig het begrip “normaliseren” op. Vaak is niet duidelijk wat hiermee wordt bedoeld. Normaliseren betekent in ieder geval: vermijden dat de hulpvraag onnodig geproblematiseerd wordt. Sommige problemen in de opvoeding van kinderen of in relaties tussen huisgenoten horen tot de “normale” problemen van het leven. Zulke problemen moeten we niet groter maken dan ze zijn. Dat wil niet
zeggen dat ieder gezin of ieder individu een dergelijk probleem op eigen kracht de baas kan worden. In het kader van normaliseren willen we wel vermijden, te denken in termen van oplossingen. Het gaat erom dat de betrokkenen een situatie bereiken waarin zij het probleem weer zelf kunnen hanteren. Zo’n situatie (een gezin heeft weliswaar een probleem, maar kan dat zelf hanteren) zouden wij “normaal” moeten vinden.
Een gezin of een individu kan ondersteuning nodig hebben om die nieuwe “normale” situatie te bereiken. Daartoe is het nodig dat er een volledige verkenning/onderzoek plaatsvindt van de hulpvraag of probleemsituatie met alle deelvragen of -problemen die daarbij aan de orde komen. Hierbij wordt nagegaan op welke manier de vragen/deelproblemen het meest effectief en efficiënt kunnen worden aangepakt zodat de hulpvrager weer zelfstandig de situatie aankan. Financiële problemen, huisvestingsproblemen en arbeidsvraagstukken kunnen vaak sneller aangepakt worden dan relatieproblemen. En het versterken van iemands kracht op langere termijn kan meer effect hebben en is duurzamer. Tevens is van belang dat een hulpverlener die de hele situatie overziet sturend is bij de tijdige inschakeling van specialistische hulp op deelproblemen. En zodra het deelprobleem weer hanteerbaar is, wordt de specialistische hulp weer afgeschakeld voor de hulpvrager en de hulpverlener.
Normaliseren moet een van de antwoorden gaan vormen voor een aantal specifieke probleemgebieden van het moment op het gebied van het Social
Domein die wij hier kort zullen aangeven:
- De toegenomen specialisatie en complexiteit
Door de toegenomen kennis en ervaring is het aantal specialismen in Nederland bijna niet meer te tellen en is er een enorme afstand en complexiteit ontstaan tussen behandelaars onderling en mensen met problemen. Hierdoor wordt het verbinden en algeheel benaderen van mensen steeds moeilijker. - De stapeling van deelproblemen
De meeste mensen kunnen hun eigen problemen oplossen, het wordt echter lastig als er een stapeling van deelproblemen ontstaat, bijvoorbeeld bij financiën met huisvestingsproblemen of relatieproblemen en gezondheidsklachten en arbeid of sociale steun. Uit onderzoek is gebleken dat mensen dit niet meer zelf kunnen oplossen als er een stapeling is van meer dan 3 deelproblemen. - Generalisten versus specialisten
Wanneer er sprake is van een stapeling van deelproblemen zal een huisarts bij het stellen van een diagnose veelal verwijzen naar (para-)medische specialisten. Terwijl een echte generalist, de maatschappelijk werkster, zal kijken naar welk probleem het eerste succesvol opgelost kan worden. We zien dus vaak dat mensen voor meer deelgebieden bij meerdere experts lopen die weinig of niets van elkaars werkgebieden weten en er een opeenhoping van zorgverlening ontstaat. - Andere mechanismen
De toename van kwaliteitseisen in wet- en regelgeving, maar ook in de beroepsgroep en zelfs bij de hulpvragers zorgt voor een toename in de hulpverlening . Daarnaast zorgt de privacywetgeving voor de nodige problemen en administratieve belasting. Ook de toegenomen aandacht voor aandoeningen en mogelijke ziekten heeft gezorgd voor een stijging in zorgvragen.
Dit alles heeft ertoe geleid dat in de afgelopen jaren een minder efficiënte en effectieve gespecialiseerde hulpverlening is ontstaan. Normaliseren zal een bijdrage moeten leveren aan verbeteringen en er mede voor moeten zorgen dat er niet te snel een keuze gemaakt wordt voor één of twee probleemgebieden en doorverwezen wordt naar specialisten. Van groot belang hierbij wordt kwalitatief hoogwaardige onderzoek en is hoogwaardige expertise bij de voordeur (de loketfunctie) een eerste vereiste.
De ASD zal de komende periode in deze rubriek met enige regelmaat stilstaan bij de ontwikkelingen rond de inkoopstrategie sociaal domein en normaliseren en zal daarover berichten in De Nieuwsklok.