Het aandachtsgebied Participatie valt in grote lijnen samen met de werkingssfeer van de Participatiewet.
De Participatiewet regelt de toekenning van bijstandsuitkeringen en verplicht de gemeente om zoveel mogelijk mensen naar een plek op de arbeidsmarkt te leiden.
De Participatiewet is van toepassing op de mensen die:
- recht hebben op een bijstandsuitkering;
- een Wajong-uitkering genieten en niet duurzaam 100% arbeidsongeschikt zijn
(vanaf 2015 is de Wajong alleen nog toegankelijk voor jonggehandicapten die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben); - in aanmerking komen voor beschut werk
(vanaf 2015 is de toestroom naar de sociale werkvoorziening afgesloten; de huidige werknemers van de sociale werkplaatsen behouden hun rechten).
Aan degene die niet in de noodzakelijke kosten van zijn levensonderhoud kan voorzien, verstrekt de gemeente een bijstandsuitkering. Vervolgens verleent de gemeente ondersteuning bij het vinden van betaald werk. De aard van de ondersteuning is maatwerk, aangepast aan de mogelijkheden van de persoon. Er kan daartoe een onderzoek worden ingesteld, leidend tot een individueel plan van aanpak. De door de gemeente aangeboden regeling heeft een verplichtend karakter.
De gemeente beschikt over de volgende instrumenten:
- Loonkostensubsidie: deze wordt verstrekt aan een reguliere werkgever. De subsidie is bedoeld om dat gedeelte aan arbeidscapaciteit te compenseren dat de cliënt tekort komt om het minimumloon te verdienen.
- Beschut werk: dit is bedoeld voor degene die, vanwege een lichamelijke of psychische beperking, zodanige aanpassingen aan zijn werkplek nodig heeft of een zodanig intensieve vorm van begeleiding, dat een reguliere werkgever die in redelijkheid niet kan verschaffen. Deze groep mensen komt in dienst van de gemeente. De beschutte werkplekken kunnen zowel bij de gemeente of bij een overheidsinstelling worden gecreëerd als in het bedrijfsleven. De werkgeversorganisaties hebben toegezegd een afgesproken aantal beschutte werkplekken in het leven te roepen.
- Tegenprestatie: deze is bedoeld voor sociale activering van degene die nog niet op een andere wijze arbeid verricht. Het gaat daarbij om maatschappelijk nuttige activiteiten, van een beperkte omvang, steeds toegesneden op de mogelijkheden van de persoon.